Con bướm hay đục
quả cam có nhiều vào tháng 7,8 đó là con ngài chích hút có tên khoa học là
Fruitpiercing moths, Rhytia hypernestra.
*
Đặc điểm nhận dạng:
- Trưởng thành:
Ngài có kích thước tương đối lớn, có thân dài 35-38mm, dang cánh rộng khoảng
85-90mm. Cánh trước màu nâu nhạt. Có một đường cong từ đỉnh cánh xiên qua buồng
giữa cánh xuống đến gốc mép sau tạo thành một mảng hình tam giác nâu tím. Mép
trước cánh màu nâu, phía trong màu nâu nhạt, cánh sau màu vàng nhạt.
*
Tập tính sinh sống và gây hại:
- Ngài chích hút
quả hoạt động ban đêm. Thường từ 6-7 giờ tối bay từ rừng hoặc cây bụi đến vườn
cây ăn quả có múi. Gây hại chủ yếu từ 7-10 giờ đêm. Khoảng 4-5 giờ sáng bay khỏi
vườn.
-
Gây hại trực tiếp:
+ Ngài chích hút tạo
vết thương trên quả làm cho vùng mô tương ứng nơi bị chích hút hoàn toàn bị khô
đi.
+ Quá trình chích
hút xẩy ra như sau: khi tìm ra trái có thể chích hút được, ngài dò tìm vị trí
thích hợp để chọc vòi vào bên trong trái tới tận phần thịt của trái, sau đó
ngài chích hút dịch của trái. Nếu vị trí này không thích hợp, ngài sẽ rút vòi
ra và tìm vị trí khác thích hợp hơn.
+ Vết chích là một
lỗ tròn, đường kính từ 1/2-3/4 mm. Khi mới bị chích, rất khó phát hiện vết đục,
nếu dùng tay bóp nhẹ sẽ có dịch trái chẩy qua lỗ đó. Vài ngày sau vỏ trái chung
quanh vết chích trở nên mềm.
+ Ngài thích tấn
công trái chín hoặc sắp chín. Chích hút dịch quả tạo vết thương cho nấm xâm nhập
làm thối rụng quả. Thời gian gây hại tháng 7-10.
-
Gây hại gián tiếp:
+ Qua vết chích,
trái bị hại sau đó thường bị bội nhiễm bởi nhiều loại vi sinh vật khác như các
loại nấm (Fusarium spp., Colletotrichum spp., Oospora citri, Oospora spp...) và
vi khuẩn cũng như các loại ruồi (Drosophila).
+ Khi xâm nhập vào
trong trái, các đối tượng này làm trái bị thối rất nhanh. Vết chích khi đó sẽ
có mầu nâu và vùng xung quanh vết chích có mầu nhạt, mềm.
+ Trái sẽ bị rụng
trong khoảng một tuần sau đó. Trái rụng sẽ có mùi hôi thối, ngài không thích ăn
nhưng mùi này lại có tác dụng thu hút ngài từ xa bay đến.
*
Biện pháp phòng, trừ:
- Phòng chống: Điều
tra phát hiện thời gian xuất hiện của ngài hút quả.
- Diệt trừ các cây
là thức ăn của ấu trùng của các loại ngài quan trọng trong các vườn tạp là biện
pháp cần thực hiện, có ý nghĩa quan trọng trong việc làm hạn chế mật độ phát
sinh tại chỗ của các loại này.
- Dùng vợt bắt và
giết trưởng thành vào ban đêm, trong khoảng từ 18-22 giờ.
- Sử dụng bẫy bả
thức ăn (chuối xiêm, chuối già chín và mít chín) có tẩm các loại thuốc trừ sâu
không hoặc ít mùi để không ảnh hưởng đến mùi thơm của bẫy mồi để dẫn dụ ngài và
diệt trưởng thành. Nên chú ý đặt bẫy treo ở những cây xung quanh vườn, đặc biệt
phía gần rừng hoặc nhiều cây bụi.
- Dùng đạm thủy
phân làm bả dẫn dụ: 1 lít pha loãng 3-4 lần thêm thuốc trừ sâu hóa học và tẩm
vào giẻ hay đựng trong bát, túi nilon, treo lên tán cây. Ngài hút giẻ bị nhiễm
thuốc
- Bao quả khi thấy
ngài hút quả bắt đầu xuất hiện.