Bệnh Niu-cát-xơn (Newcastle), còn gọi là bệnh gà rù là bệnh truyền nhiễm lây lan rất nhanh. Bệnh do siêu vi trùng (virus) Paramixovirus gây ra, tồn tại trong chuồng 13 - 30 ngày,...

Gà khoẻ bị lây bệnh từ gà ốm qua đường hô hấp (thở không khí), đường tiêu hoá (ăn thức ăn, nước uống nhiễm virus), còn lây qua dụng cụ, người chăn nuôi, gia súc, gia cầm khác bị nhiễm virus.

Thời gian ủ bệnh từ 2 - 14 ngày. Gà bệnh thường biểu hiện ở 3 thể hoặc 1-2 trong 3 thể triệu chứng hô hấp, tiêu hoá, thần kinh như các biểu hiện: ủ rũ, kém ăn, ho, hắt hơi, chảy nước mũi, thở khò khè đứt quãng, thỏ khó. Gà ỉa chảy, phân có nước loãng trắng như vôi, cơ run, liệt co giật từng lúc, bước đi không phôi hợp giữa đầu và cổ, có con đầu ngoẹo ra sau, thân lệch sang bên, cuối đợt dịch những gà sống sót vẫn còn di chứng vẹo đầu, chạy vòng quanh. Tất cả các loại gà đều có thể nhiễm bệnh. Trường hợp nặng bệnh làm chết đến 100% gà.

Gà ốm chết mổ ra thấy xuất huyết có đọng dịch nhầy đục, có khi lẫn máu ở xoang mũi, khí quản, phổi. Dạ dày tuyến (mề tuyến) xuất huyết ở các ông tiết dịch làm thành vệt. Ở niêm mạc ruột, van hồi manh tràng bị xuất huyết có gờ nổi lên. Trực tràng, hậu môn ướt đều xuất huyết. Các bộ phận khác cũng bị xuất huyết: Tim, mỡ, màng treo ống dẫn trứng, buồng trứng,... ở gà đẻ bị bệnh, trứng non rụng ra khoang bụng, vỡ ra làm viêm phúc mạc - gà có thể bị chết.

a) Phòng bệnh: Bệnh Newcatsle đến nay không có thuốc trị, mà chỉ có phòng bệnh trong đó vệ sinh thú y và tiêm phòng vacxin đầy đủ có thể đảm bảo an toàn dịch bệnh.

Cụ thể: Cách ly tốt đàn gà, trại gà; Thực hiện tốt quy trình nuôi dưỡng, vệ sinh chuồng gà và trại; Tiêm phòng kịp thời và đầy đủ theo lịch hướng dẫn cho đàn gà nuôi để đẻ (xem bảng).

Bảng 2: Lịch dùng vacxin Newcastle cho gà

b) Biện pháp xử lý khi có dịch: Khi có dịch Newcastle xảy ra cần thực hiện các biện pháp sau:

-   Bao vây ổ dịch không cho lây lan: Cách ly khu có dịch với các khu khác, có người nuôi dưỡng riêng. Nghiêm câm sự tiếp xúc của người, súc vật từ nơi khác đến, tức là “nội bất xuất ngoại bất nhập”.

-  Chọn và loại triệt để gà bệnh, nghi bệnh. Xử ìý gà loại, gà chết theo chỉ đạo hướng dẫn của cán bộ thú y. Gà ốm, chết phải chôn sâu, rắc vôi bột phủ từng lớp.

-  Tiêm phòng cho gà khoẻ vào thẳng ổ dịch: Nhỏ Lasota cho gà con dưới 1 tháng, gà trên 30 ngày tiêm vacxin Newcastle hệ I. Sau 1 tuần tiêm vacxin mà gà không chết là đã có thể yên tâm.

-  Tăng cường, chăm sóc nuôi dưỡng đàn gà bằng thức ăn chất lượng tốt, tổng vệ sinh chuồng trại, thiết bị dụng cụ chăn nuôi.

-  Để đề phòng bệnh thứ phát xâm nhập, cần cho liều kháng sinh nhẹ và bổ sung vitamin (ăn thêm rau xanh non) trong 7-10 ngày.

Chăn nuôi gà thả ở gia đình khi thấy có gà lù rù là phải nhôi cách ly ngay và thực hiện các biện pháp phòng bệnh cho toàn đàn.

(Nguồn: Năm mơi sáu câu hỏi đáp về nuôi gà hiệu quả / Nguyễn Thanh Bình. - H. : Hà Nội, 2009. - 110tr. ; 19cm. -Đăng ký cá biệt: VB20102990)