Hiện Văn Đức có trên 220 ha rau, sản lượng hàng năm đạt trên 30.000 tấn. Việc quản lý, tuyên truyền, chỉ đạo sản xuất, đảm bảo an toàn, liên kết tiêu thụ rau trở nên vô cùng quan trọng mà hộ cá thể khó có thể đáp ứng, cần phải có hợp tác xã (HTX) đứng ra lo liệu.
Cũng là mô hình cũ chuyển đổi sang năm 2016, xuất phát điểm của HTX Sản xuất - Kinh doanh - Dịch vụ Nông nghiệp Văn Đức có nhiều khó khăn khi gần 1.100 xã viên trước đây chỉ có 145 hộ góp vốn, tham gia với mức 1 triệu/hộ.
Anh Nguyễn Văn Minh, Giám đốc HTX nhớ lại: “Không trụ sở, không nhà kho, tài sản của HTX cũ để lại chẳng có gì ngoài mấy cái máy cũ hết hạn sử dụng nhưng vì hướng đi mới nên chúng tôi quyết tâm làm. Bản thân 3 thành viên Hội đồng quản trị phải đem sổ đỏ của nhà ra thế chấp để vay vốn cho HTX mới hoạt động, trong đó có tôi, mỗi người vay 500 triệu đồng”.
Thống nhất trong việc cùng áp dụng quy trình sản xuất rau an toàn cũng như rau VietGAP, để đảm bảo việc tiêu thụ sản phẩm cho nông dân được ổn định, HTX đã chủ động liên kết với một số công ty, hệ thống siêu thị lớn như Aeon, Metro... Cùng với đó, tổ chức các buổi tham quan cho khách hàng để họ biết được về quy trình sản xuất của nông dân.
Qua thực tế, họ đều đánh giá quy trình sản xuất ở đây công khai, minh bạch, thể hiện thông qua sổ ghi chép nhật ký đồng ruộng và sự giám sát chặt chẽ của các tổ nhóm đúng như đã cam kết ban đầu.
Trong quá trình liên kết với các siêu thị, HTX chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất về diện tích, chủng loại cây trồng, đảm bảo đa dạng về sản phẩm cũng như sản lượng, chất lượng. Cả hai bên đều phải có trách nhiệm giám sát từ khi gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch.
Những đợt lấy mẫu rau đi phân tích đều cho ra kết quả an toàn. Tuy nhiên, để ràng buộc trách nhiệm giữa siêu thị và, các công ty thu mua tiêu thụ rau với HTX và nông dân, về phía siêu thị, công ty phải có hợp đồng cam kết trách nhiệm thu mua hết sản phẩm đã ký, giá cả ổn định, nếu không bao tiêu hết phải bồi thường cho HTX và nông dân theo thỏa thuận, thanh toán tiền đúng thời hạn.
Ngược lại, HTX và nông dân cũng phải chịu trách nhiệm với siêu thị và các đối tác tiêu thụ phải đảm bảo chủng loại theo mùa vụ, chất lượng, sản lượng. Nếu để xảy ra mất an toàn thực phẩm thì HTX, nông dân phải chịu hoàn toàn trách nhiệm cả về tài chính và pháp luật. Qua việc phối hợp và dám chịu trách nhiệm đến cùng này, HTX đã tạo uy tín với khách hàng. Vì vậy đơn vị hàng năm đã cung cấp cho các hệ thống thu mua từ 2.000 - 3.000 tấn rau các loại.
Việc liên kết cho thấy tác dụng và hiệu quả rõ rệt. Về phía HTX và nông dân chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất, yên tâm về đầu ra, cho thu nhập ổn định, hạn chế được rủi ro được mùa mất giá. Về phía doanh nghiệp tiêu thụ, cũng được lợi là nguồn hàng đều đặn, ít bị biến động về giá cả, kiểm soát được chất lượng.
Không chỉ bán trong hệ thống siêu thị, cửa hàng trong nước, thời gian qua, HTX cũng đã xuất khẩu sang thị trường Đài Loan và Hàn Quốc mỗi năm từ 500 - 700 tấn rau với giá trị tăng thêm 20%.
Theo anh Nguyễn Văn Minh, Giám đốc HTX, hiện công tác quản lý thị trường còn hạn chế nên việc rau an toàn và không an toàn bày lẫn lộn, thật giả khó lường. Vì vậy, cần phải có chế tài chặt chẽ hơn để tạo sự cạnh tranh lành mạnh.
Bước đầu, để người tiêu dùng nhận biết, truy xuất được nguồn gốc an toàn, Hà Nội cần hỗ trợ tem truy xuất, bao, túi, dây buộc rau cho nông dân cả dưới hình thức bán buôn lẫn bán lẻ. Có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư liên kết tham gia vào sản xuất bao tiêu sản phẩm với các HTX.
Thêm vào đó, hỗ trợ giao đất, cho thuê đất theo giá quy định của nhà nước để các HTX đầu tư xây trụ sở, khu sơ chế, nhà lạnh bảo quản, sản xuất áp dụng công nghệ cao; hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ cho sản xuất như kênh mương, đường điện, đường giao thông nội đồng...
